Kısırlıkta Mikrobiyota ve Mikrobiyomun Rolü: Disbiyozis, Tanı ve Tedavi Yaklaşımları

Kısırlıkla mikrobiyota arasındaki ilişki gün geçtikçe daha fazla önem kazanıyor. Vajinal, endometrial ve bağırsak mikrobiyotasının etkisi, disbiyozis tanısı ve kişiye özel tedavi seçenekleri bu yazıda ele alınıyor.

Kısırlıkta Mikrobiota ve Mikrobiom

Mikrobiyota, insan vücudunda ve çevresinde bulunan milyonlarca farklı türdeki mikroorganizmanın toplamını ifade eder. Bu mikroorganizmalar arasında bakteriler, virüsler, mantarlar ve protozoa gibi çeşitli türler bulunur.

Bu mikroorganizmalar, özellikle bağırsaklarda yoğunlaşmış olmakla birlikte, ağız, cilt, solunum yolları ve genital bölgeler gibi vücudun farklı yerlerinde de bulunurlar. Tüm vücudumuzda hücrelerimizin 3 katı kadar mikrobiota bulunmaktadır, özellikle bağırsaklarda yoğunlaşmıştır, ancak ağız, cilt ve urogenital system ve diğer bölgelerde de bulunur.

Mikrobiyota ile Mikrobiyom Arasındaki Fark nedir?

• Mikrobiyota: Vücutta veya belirli bir ortamda yaşayan tüm mikroorganizmaları tanımlar.
• Mikrobiyom: Bu mikroorganizmaların genetik materyalini ifade eder; yani mikrobiyom, mikroorganizmaların DNA'sını ve genetik bilgisini kapsar.

Mikrobiyota, sindirimden bağışıklık sistemine kadar birçok biyolojik süreçte kritik bir rol oynar. Sağlıklı bir mikrobiyota dengesi, vücut fonksiyonlarının düzgün çalışması için hayati öneme sahiptir. Sindirimi destekler, zararlı patojenlere karşı koruma sağlar ve bağışıklık sistemi yanıtlarını düzenler.

Disbiozis nedir?

Mikrobiyota dengesinin bozulması durumu disbiyozis olarak adlandırılır ve bu durum sindirim sorunlarından obezite, diyabet, depresyon ve otoimmün hastalıklara kadar birçok sağlık sorununa yol açabilir.

Kısırlık ve mikrobiyota arasındaki ilişki son yıllarda artan bir ilgiyle incelenmektedir. Araştırmalar, üreme sistemindeki mikrobiyal toplulukların bileşiminin, tüp bebek tedavisi sonuçlarını önemli ölçüde etkileyebileceğini göstermektedir.

Kadın Üreme Mikrobiyotasının önemi nedir?

• Kısırlık Üzerindeki Etkisi: Kadın üreme mikrobiyotasının kısırlık ve yardımcı üreme teknolojilerinin başarısında kritik bir rol oynayabilir. Vajinal ve endometrial mikrobiyotadaki değişiklikler, kısırlığa yol açabilen pelvik inflamatuar hastalıklar ve kronik endometrit gibi durumlarla ilişkilendirilmiştir.
• Disbiyozis: Sağlıklı bir bakteri dengesi, üreme sağlığı için esastır. Yapılan çalışmalarda mikrobiyal toplulukta dengesizlik (disbiyozis), tüp bebek tedavisi uygulanan kadınlarda daha düşük implantasyon oranları ve gebelik sonuçlarıyla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, endometriumda Lactobacillus baskın olmayan bir mikrobiyota, implantasyon ve devam eden gebelik oranlarının belirgin şekilde azalmasıyla ilişkilidir.
• Etki Mekanizmaları: Üreme yolunun bağışıklık ortamını etkileyerek ve yöneterek embriyonun implantasyonu sırasında vücudun nasıl tepki verdiğini etkileyebilir. Ayrıca mikrobiota üreme sağlığı için kritik olan östrojen hormonunun da seviyelerini etkileyebilir.

Kısırlıkta disbiyozis tanısı nasıl konur?

1. Vajinal Sürüntü: Vajinal sürüntü alınarak belirli bakterilerin, özellikle Lactobacillus gibi faydalı bakterilerin ya da patojen mikroorganizmaların varlığı mikrobiyolojik kültür yöntemleri kullanılarak analiz edilebilir. Bu bakterilerin anormal seviyeleri disbiyozisi gösterebilir ve bu durumun kronik endometrit , endometriozis gibi hastalıklara eşlik ettiği bilinmektedir. LİNK SUNUMLARIM KONUŞMALARIM
2. Dışkı Testleri: Bağırsak bakterilarinin bileşimini analiz ederek üremeyi etkileyebilecek dengesizlikleri belirlemeye yardımcı olabilir. Bu yöntem, hormonal dengeyi ve üreme sağlığını etkileyebilecek genel bağırsak mikrobiyotasına dair bilgiler sağlar.
3. Endometrial Biyopsi: Endometrial biyopsi ve ardından yapılacak mikrobiyolojik kültür incelemeleri endometriumun mikrobiyal bileşimini değerlendirmek için yapılabilir. Bu test, embryonun rahim içine tutunmasını engelleyebilecek anormal bir mikrobiyotanın varlığını belirlemeye yardımcı olabilir ve tekrarlayan implantasyon başarısızlığı ile ilişkili sorunları ortaya çıkarabilir. Bu amaçla yapılabilecek bir diğer test ise ALICE testidir. 

Kısırlıkta Disbiyozisi Tedavi Etme Yöntemleri

1. Probiyotikler: Probiyotikler, yeterli miktarda alındığında yarar sağlayan canlı mikroorganizmalardır. Bağırsak ve üreme yolundaki bakterilerin sağlıklı dengesini yeniden sağlamaya yardımcı olurlar. Lactobacillus gibi belirli türler, sağlıklı bir vajinal ve endometrial mikrobiyomun korunmasında özellikle faydalıdır. Bu probiyotiklerin takviyesi, disbiyozisle ilişkili semptomları iyileştirebilir ve genel üreme sağlığını artırabilir.
2. Prebiyotikler: Prebiyotikler, bağırsaklarda ve vücudun diğer bölgelerinde faydalı bakterilerin büyümesini ve aktivitesini teşvik eden sindirilemeyen gıda bileşenleridir. Bu maddeler, probiyotikler için besin kaynağı olarak işlev görerek sağlıklı bir mikrobiyomun yeniden sağlanmasına yardımcı olurlar. Prebiyotik açısından zengin gıdalar arasında sarımsak, soğan, muz, kuşkonmaz ve tam tahıllar bulunur. Bu gıdaların diyete dahil edilmesi, faydalı bakterileri besleyerek mikrobiyom sağlığını destekleyebilir.
3. Probiyotiklerle Kombinasyon: Araştırmalar, prebiyotik ve probiyotik tedavilerinin bir arada kullanılmasının, vajinal ve endometrial mikrobiyotanın genel sağlığını iyileştirerek doğurganlığın artırabileceğini göstermektedir. Bazı çalışmalarda prebiyotik takviyesinin bağırsak disbiyozisini iyileştirebileceğini ve üremeye yardımcı teknikler ile birleştirildiğinde gebelik oranlarını artırabileceğini göstermiştir. Örneğin, bir çalışmada prebiyotik takviyesi ile embriyo transferi kombine edildiğinde %58.3'lük bir devam eden gebelik oranı bildirilmiştir. Ancak, infertil kadınlarda disbiyozisi tedavi etmek için prebiyotiklerin ve probiyotiklerin kullanımına yönelik net protokollerin ve önerilerin belirlenmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
4. Antibiyotik Tedavisi: Bazı durumlarda, disbiyozisle ilişkili zararlı bakterileri ortadan kaldırmak için antibiyotik kullanımı gerekebilir. Bu yaklaşım, kronik endometrit gibi durumların tedavisinde ve üreme sonuçlarını iyileştirmede umut verici sonuçlar göstermiştir. Antibiyotik kullanımına dikkat edilmesi gerekmektedir antibiyotikler dengeyi yeniden sağlamaya yardımcı olabilir, ancak genel mikrobiyomu daha fazla bozma riskine karşı dikkatli kullanılmalıdır.
5. Diyet Değişiklikleri: Lif, meyve, sebze ve fermente gıdalar açısından zengin bir diyetile dengeli beslenme, bağırsak sağlığını artırabilir ve dengeli bir mikrobiyomu destekleyebilir. İşlenmiş Gıdalardan Kaçınmak önemlidir. İşlenmiş gıdaların, şekerlerin ve sağlıksız yağların alımını azaltmak disbiyozisi önlemeye yardımcı olabilir.
6. Kişiye Özel Tedaviler: Bireysel mikrobiyal profilleri anlamak, daha etkili ve kişiselleştirilmiş tedavi stratejilerine yol açabilir.