Gebelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet): Riskler, Belirtiler ve Tedavi Seçenekleri
Gestasyonel diyabet, gebelik sırasında ortaya çıkan ve hem anne hem bebek sağlığını etkileyebilen önemli bir durumdur. Bu yazıda risk faktörlerinden tedavi yöntemlerine, diyet ve egzersiz önerilerine kadar tüm yönleriyle ele alınıyor.
Gestasyonel Diyabet Nedir?
Diyabet mellitus (şeker hastalığı olarak da bilinir), kan şekerinin enerji için kullanılmak yerine, seviyesinin kanda çok yükselmesi olarak tanımlanmaktadır. Bazı kadınlar gebelik sırasında ilk kez diyabet geliştirmektedir. Bu durum, gestasyonel diyabet (GD) olarak adlandırılmaktadır.
Gestasyonel Diyabet nedeni nedir?
Vücutta, kan şekeri seviyelerini normal aralıkta tutan insülin adı verilen bir hormon üretilmektedir. Gebelik sırasında, yüksek seviyelerdeki gebelik hormonları insülinle etkileşime girebilmektedir. Genellikle, vücut gebelik sırasında daha fazla insülin üretebilmektedir; ancak bazı kadınlarda yeterli insülin üretilememekte ve bu durum kan şekeri seviyelerinin yükselmesine yol açmaktadır. Bu da GD'ye neden olmaktadır.
Gestasyonel Diyabet kalıcı mıdır?
GD, doğumdan sonra kaybolmaktadır; ancak GD geçiren kadınların yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde diyabet geliştirme riski daha yüksek olmaktadır. GD geliştiren bazı kadınların, gebelik öncesinde hafif bir diyabet yaşamış olabileceği ve bunu fark etmemiş olabileceği ifade edilmektedir. Bu kadınlar için diyabetin gebelikten sonra kaybolmadığı ve ömür boyu sürebilen bir durum haline gelebileceği belirtilmektedir.
GD, gelecekteki gebeliklerde ve gebelik sonrasında diyabet geliştirme riskini büyük ölçüde artırmaktadır. GD geçiren kadınların üçte biri, doğumdan kısa bir süre sonra diyabet veya daha hafif bir kan şekeri yükselmesi yaşayabilir. GD'li kadınların %15 ile %70'i yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde diyabet geliştirebilir.
Gestasyonel Diyabet risk faktörleri nelerdir?
Aşırı kilo veya obezite, hareketsiz yaşam, Önceki gebelikte Gestasyonel Diyabet öyküsü, Önceki gebelikte çok büyük bir bebek (4000 g ve üzeri), yüksek tansiyon, Kalp hastalığı öyküsü, Polikistik over sendromu (PCOS)
Gestasyonel Diyabet komplikasyonları nelerdir?
Aşırı kilolu bebek doğumuna bağlı doğum zorlukları ve doğum kanalı yaralanmaları, Sezaryen doğum sıklığında artış, doğum sonrası aşırı kanama izlenebilir. Gestasyonel Diyabetli anne bebeğinde solunum problemleri ve sarılık gibi sorunlar görülebilmektedir. Bu bebeklerde doğumda düşük kan şekeri abulubilir
Büyük bebeklerin vajinal doğum sırasında omuzlarında hasar gibi doğum travmaları yaşama olasılığı daha yüksektir. Büyük bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitesinde özel bakıma ihtiyaç duyabileceği belirtilmektedir.
Gestasyonel Diyabet için hangi testler yapılır?
Tüm gebelerin GD için taranması gerekir. Hekiminiz tıbbi geçmişinizi sorgulayarak GD için risk faktörlerinizin olup olmadığını belirler. Eğer risk faktörleriniz varsa, gebeliğin erken döneminde kan şekeriniz test edilecektir. Eğer risk faktörleriniz yoksa veya testiniz erken dönemde GD göstermiyorsa, kan şekerinizin 24 ila 28 haftaları arasında Oral glukoz tolerans testi (şeker yükleme testi) ile ölçülmesi gerekmektedir.
Gestasyonel Diyabet takibi nasıl yapılır?
Gebe ve fetüs sağlığını izlemek için daha sık kontroller yapılır. Kan şekeri bir glukoz ölçer kullanılarak takip edilir. Birçok kadın için sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz kan şekerini kontrol altında tutabilmektedir. Bazı durumlarda ise normal kan şekeri seviyelerine ulaşmak için ilaç tedavisi eklenebilir.
Gestasyonel Diyabetli gebeler ne yemelidir, ne kadar egzersiz yapmalıdır?
Sağlıklı gıda seçimleri yapmanın çok daha önemlidir. Bu sayede kan şekeri seviyelerinin çok yüksek olmasının önüne geçilebilmektedir. Eğer GD'niz varsa gün boyunca düzenli öğünler yemeniz önerilmektedir. Ayrıca özellikle akşamları küçük atıştırmalıklar da yemeniz gerekebilir. Düzenli yemek yemek, kan şekeri seviyenizdeki düşüşleri ve yükselişleri önlemeye yardımcı olmaktadır. Genellikle günde üç ana öğün ve iki ila üç atıştırmalık önerilmektedir.
Ayrıca gebelik sırasında sağlıklı bir kilo artışı sağlamak önemlidir. GD'i olan bir kadın için fazla kilo alınması veya hızla kilo alınması durumunun kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmayı zorlaştırabilir.
Genel olarak haftada en az 5 gün 30 dakika orta yoğunlukta aerobik egzersiz önerilmektedir (veya haftada en az 150 dakika). Yürüyüş tüm gebe kadınlar için harika bir egzersizdir. Haftalık aerobik egzersize ek olarak her yemekten sonra 10 ila 15 dakika yürüyüş yapılması önerilmektedir; bu da daha iyi kan şekeri kontrolüne yol açabilmektedir.
Gestasyonel Diyabetli anne bebekleri için gelecekteki sağlık endişeleri nelerdir?
GD geçiren kadınların çocukları, çocukluk döneminde aşırı kilo alma veya obezite riski taşıyabilirler. Bu çocuklar ayrıca diyabet geliştirme riskine de sahiptirler. Çocuğunuz büyüdükçe, kan şekeri seviyelerinin çocukluk döneminde düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.
Doğum sonrasında ne yapılmadır?
Doğumdan 4 ila 12 hafta sonrasında bir kan testi daha yapılmalı ve kan şekeri seviyesi ölçülmelidir. Kan şekeri normalse, her 1 ila 3 yılda bir diyabet tarama testi yaptırılmaya devam edilmelidir.