İdrar Kaçırma Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir? | Kadınlarda Üriner İnkontinans

İdrar kaçırma, kadınlarda sık görülen ve yaşam kalitesini etkileyen bir durumdur. Bu yazıda idrar kaçırmanın nedenleri, belirtileri ve güncel tedavi seçenekleri detaylı biçimde ele alınmaktadır.

İdrar kaçırma nedir?

İdrar kaçırma (üriner inkontinans), basit bir şekilde istemsiz bir şekilde idrarın sızması anlamına gelir. İdrar kaçırma, sadece birkaç damla idrar sızmasından, mesanenin tamamen boşalmasına kadar değişiklik gösterebilir.

Kadınların bu durumu yaşama olasılığı erkeklerden iki kat daha fazladır. İdrar kaçırma yaygın bir sorundur ve utanç verici olabilir. Ancak idrar kaçırma tedavi edilebilir bir durumdur, ve birçok tedavi seçeneği mevcuttur.

İdrar kaçırma ile birlikte hangi diğer belirtiler görülür?

Ani idrara çıkma isteği (sıkışma/urge), sık idrara çıkma, gece uykudan uyanarak idrara çıkma (noktüri), ağrılı idrara çıkma (disüri), gece uyku esnasında idrar kaçırma (enürezis) ve pelvik organ prolapsusu belirtileri görülebilir. 

İdrar kaçırmanın türleri nelerdir?

Kadınlarda idrar kaçırma üç ana tipe ayrılabilir:

1. Stres üriner inkontinans (SUI): Öksürme, gülme veya hapşırma sırasında idrar sızmasıdır. Yürürken, koşarken veya egzersiz yaparken de sızıntılar olabilir.
2. Sıkışma tipi idrar kaçırma (Urge inkontinans): Ani ve güçlü bir idrara çıkma isteği ile karakterizedir; bu istek durdurulması zor olabilir. Tuvalete giderken idrar kaçırabilirsiniz.Bu durum  "Aşırı aktif mesane" ile beraber görülebilir.
3. Miks tip idrar kaçırma: Hem stres tipi hem de sıkışma tipi idrar kaçırma belirtilerinin bir arada bulunduğu durumdur.

İdrar kaçırmanın sebebi nedir?

Genellikle birden fazla neden bulunur.

• İdrar yolu enfeksiyonları
• Diüretik ilaçlar, kafein veya alkol
• Pelvik taban bozuklukları, Pelvik organ prolapsusu
• Kabızlık
• Nörolojik ve kas iskelet sistemi hastalıkları (Diyabet, felç,  multipl skleroz gibi)
•  Anatomik problemler: üriner sistem taşları, üretra divertikülü, fistüller neden olabilir.

İdrar kaçırma tanısı nasıl konur?

Detaylı bir sorgulama yapılır. Belirtileriniz ve tıbbi geçmişiniz araştırılır. Birkaç gün boyunca bir mesane günlüğü tutmanız istenebilir. Mesane günlüğünde, idrar kaçırma zamanını ve miktarını, ayrıca ne zaman idrara çıktığınızı, ne kadar sıvı içtiğinizi ve kaçırma olduğunda ne yaptığınızı kaydedersiniz.

Pelvik muayene, pelvik organ prolapsusu olup olmadığını görmek ve diğer anatomik sorunları araştırmak için yapılabilir. Muayene sırasında bir "stres test" yapılabilir. Stres testte, idrar kaçırıp kaçırmadığınızı görmek için tam dolu bir mesaneyle öksürmeniz istenir. Ayrıca, sızan idrarı emen bir ped giyerek yapılan bir "ped testi" de uygulanabilir. Ped, sızıntı miktarını ölçmek için tartılır. Üretranın destek seviyesini ölçen bir test de (Q tip test) yapılabilir.

İdrar kaçırma tedavisi nedir?

Tedavi, sahip olduğunuz idrar kaçırma türüne bağlıdır. Semptomlarınızın ne kadar rahatsız edici olduğu, tedavi planını belirlemede önemli bir faktördür.

Öncelikle cerrahi olmayan tedaviler önerebilir. Bunlar, yaşam tarzı değişiklikleri, mesane eğitimi, fizik tedavi ve belirli mesane destek cihazlarının kullanımıdır. Sıkışma tipi idrar kaçırma için ilaç tedavisi önerilebilir. Cerrahi tedavi bazı idrar kaçırma türlerine yardımcı olabilir. Genellikle en iyi etkiyi sağlamak için birkaç tedavi birlikte kullanılır.

İdrar kaçırmayı önlemek için önerilen yaşam tarzı değişiklikleri nelerdir?

Kilo vermek: Aşırı kilolu kadınlarda, vücut ağırlığının %10'undan daha az bir miktarın kaybı bile idrar kaçırmayı azaltabilir. 

Sıvı alımını sınırlamak: Eğer sabah erken saatlerde veya gece idrar kaçırıyorsanız, yatmadan birkaç saat önce sıvı alımı sınırlandırılabilir. Günde toplamda 2 litreden fazla sıvı içmemek, alkol ve kafeini sınırlamak de faydalı olabilir.

Mesane eğitimi: Mesane eğitimindeki amaç, mesanenin boşaltılma isteğini kontrol etmeyi öğrenmek ve idrara çıkma sürelerini normal aralıklara (gündüz her 3-4 saatte bir ve gece her 4-8 saatte bir) artırmaktır. Birkaç hafta eğitimden sonra daha az idrar kaçırabilirsiniz.

İdrar kaçırmayı tedavi etmeye yardımcı olabilecek egzersizler ve fizik tedavi türleri nelerdir?

Kegel egzersizleri pelvik kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. Bu egzersizler tüm idrar kaçırma türleri için faydalıdır. Ayrıca pelvik taban kasları ve pelvik sağlık konusunda uzmanlaşmış bir fizik tedavi uzmanı tedavisi önerilebilir. Biyofeedback, doğru kasları bulmanıza yardımcı olabilecek bir eğitim tekniğidir.

Biyofeedback'in bir türünde, pelvik kas kasılma gücünü ölçen sensörler vajinanın içine veya dışına yerleştirilir. Doğru kaslar kasıldığında monitörde kas kasılmasının dercesi gözlenir. Bu geri bildirim, Kegel egzersizlerini doğru şekilde yaptığınızı gösterir. Evde kullanabileceğiniz biyofeedback cihazları da bulunmaktadır.

İdrar kaçırmayı tedavi etmeye yardımcı olabilecek tıbbi aletler nelerdir?

Peser, pelvik organ prolapsusunu ve stres tipi idrar kaçırmayı tedavi etmek için vajinaya yerleştirilen bir alettir. Peser vajen duvarlarını destekleyerek mesaneyi ve üretrayı kaldırırak anatomiyi orjinal haline getirmeye çalışır.

Sıkışma tipi idrar kaçırma (Urge üriner inkontinans) nasıl tedavi edilir?

Sıkışma tipi idrar kaçırma ve aşırı aktif mesane belirtilerini azaltmaya yardımcı olmak için birçok ilaç seçeneği mevcuttur. Ek hastalıklarınızın mevcudiyetine bağlı olarak ilaç seçimi yapılabilir.  

Botulinum Toksin -A ilacının mesane kasına enjekte edilmesi ile istenmeyen mesane kasılmalarını, aşırı aktif mesane semptomları durdurulabilir.  Etkisi yaklaşık 3 ila 9 ay sürer.

Eğer bu tedaviler işe yaramazsa, sinir stimülasyonu düşünülebilir

Stres tipi idrar kaçırma nasıl tedavi edilir?

Cerrahi müdahale, çoğu kadında stress üriner inkontinans (SUI) belirtilerinin tamamına yakınını iyileştirir. Ameliyat dışında mesane boynu açısını desteklemek amacıyla üretra çevresindeki dokuya enjeksiyon yapılabilir. Enjeksiyonlar belirtileri iyileştirebilir ancak idrar kaçırmayı tamamen ortadan kaldıramaz .

İdrar kaçırmayı önlemek için hangi ameliyatlar yapılabilir?

1.Mid üretral Askı ameliyatları

Kendi dokunuzdan veya sentetik malzemelerden (mesh) yapılan farklı tipte askı ameliyatlerı üretrayı kaldırmak veya desteklemek için kullanılabilir. Mid üretral askılar, stress tipi idrar kaçırmayı düzeltmek için en yaygın kullanılan askıdır. Bu askı, üretranın altına yerleştirilen sentetik ağdan yapılmış dar bir kayıştır.

TOT (Transobturator Tape), TVT (Tansiyon Free Vajinal Tape), Minisling ameliyatları en çok uygulanan askı ameliyatlarıdır.

Mid-üretral askı Ameliyatlarının Faydaları ve Riskleri Nelerdir?

Mid üretral askı cerrahisi genellikle 30 dakikadan daha kısa sürede gerçekleştirilir. Genellikle aynı gün eve dönebilirsiniz. İyileşme süresi genellikle SUI için yapılan diğer cerrahilere göre daha hızlıdır. Sentetik mesh kullanılması durumunda, meshin vajinal dokuyu tahriş ve erozyon riski %5 altındadır. Mesh erozyonu ağrıya, enfeksiyonlara ve cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir. Sorunu düzeltmek için ek cerrahi gerekebilir.

Bir diğer risk ise ameliyatta kullanılan aletlerin mesaneye veya diğer pelvik organlara zarar verme olasılığıdır. Bu durum daha çok TVT prosedürlerinde meydana gelir; çünkü askı pubis kemiğinin arkasından geçer. Bu yaralanma genellikle uzun vadeli sorunlara yol açmaz.

Eğer gebelik planı varsa sentetik mid-üretral askı cerrahisi önerilmez. Cerrahi olmayan tedaviler sizin için en iyi seçenekler olabilir.

2.Kolposuspansiyon

Mesane boynunun her iki tarafına dikişler konularak üretrayı yukarı kaldırmak ve yerinde tutmak amacıyla yakınlardaki destek yapıları ile bağlanır. (Burch Kolposüspansiyon)

Kolposüspansiyonun Ameliyatının Faydaları ve Riskleri Nelerdir?

Kolposüspansiyon, karın kesisi ile veya laparoskopi ile yapılabilir. Laparoskopi ile yapıldığında, hastanede kalma süresi kısadır, günlük hayatınıza kısa sürede dönebilirsiniz. Ameliyat sonrası mesaneyi boşaltmada sorunlar yaşanabilir. Eğer bu olursa, dikişlerin gevşetilmesi veya çıkarılması gerekebilir.

İdrar kaçırma ameliyatlarından sonra iyileşme dönemi nasıldır?

İyileşme süresi karın cerrahisi için daha uzun, laparoskopik veya vajinal cerrahi için daha kısadır. Aynı anda birden fazla cerrahi yapılırsa hastanede kalış süresi daha uzun olabilir.

Bazı kadınlar bir süre idrar yapmakta zorluk çekebilir veya ameliyattan önceki kadar hızlı idrar yapmadıklarını fark edebilirler. Mesanelerini boşaltmak için her gün birkaç kez kateter kullanmaları gerekebilir.

İyileşme döneminde aşırı zorlanmadan, zorlu egzersizlerden, ağırlık kaldırmadan kaçınılmalıdır.

Cinsel ilişkiye ne zaman başlayabileceği, egzersiz ve günlük aktivitelerinizi ne zaman yeniden başlatabileceğiniz konusunda hekiminiz bilgi verecektir.

Kusma, bayılma, kesilerden kızarıklık veya akıntı, anormal vajinal akıntı, idrar yapamama veya mesanenizi tamamen boşaltamadığınızı hissetme, idrar yaparken yanma hissi veya idrarda kan görülürse hemen hekiminize başvurmalısınız.