Histerektomi (Rahim Alınması)

Histerektomi, çeşitli kadın hastalıklarında uygulanan rahim alınması işlemidir. Yazımızda ameliyat yöntemleri, riskler ve iyileşme süreci ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Histerektomi (Rahim Alınması) Nedir?

Histerektomi, kadın üreme sistemine ait önemli bir cerrahi işlemdir ve rahmin tamamen ya da kısmen alınmasını ifade eder. Bu operasyon, çeşitli iyi huylu ya da kötü huylu rahim hastalıklarının tedavisinde uygulanır. Histerektomi sonrası kadınlar artık adet görmez ve hamile kalamaz.

Hangi Durumlarda Histerektomi Uygulanır?

• İleri derecede miyomlar ve ağır kanamalar
• Endometriozis ve adenomyozis gibi kronik pelvik ağrıya neden olan hastalıklar
• Rahim sarkması
• Rahim, rahim ağzı veya yumurtalık kanseri
• Yumurtalık kistleri ve enfeksiyonlara bağlı komplikasyonlar

Histerektomi Türleri

1. Total Histerektomi

Rahim ve rahim ağzı birlikte çıkarılır. En sık uygulanan histerektomi şeklidir. Genellikle rahim ağzı hastalıklarının önlenmesi veya tedavisi amacıyla tercih edilir. Adetler tamamen sona erer ve doğurganlık kaybedilir.

2. Subtotal (Parsiyel) Histerektomi

Rahmin yalnızca gövde kısmı çıkarılır, rahim ağzı yerinde bırakılır. Bazı hastalarda rahim ağzının alınmaması, cerrahinin süresini kısaltabilir ve pelvik taban fonksiyonlarının korunmasına katkı sağlayabilir. Ancak rahim ağzı hastalıklarının izlenmeye devam edilmesi gerekir.

3. Radikal Histerektomi

Daha çok kanser tedavisinde uygulanır. Rahimle birlikte rahim ağzı, çevre bağ dokular, üst vajen ve bazen pelvik lenf nodları da alınır. Genellikle serviks (rahim ağzı) kanseri için tercih edilir. Daha karmaşık ve geniş bir cerrahidir.

Yumurtalıklar ve fallop tüplerinde anormallik mevcut ise (örneğin, endometriozisten etkilenmişse) çıkarılabilir.

• Salpingo-ooforektomi: Hem tüplerin hem de yumurtalıkların çıkarılması.
• Salpinjektomi: Sadece fallop tüplerinin çıkarılması.
• Ooferektomi: Sadece yumurtalıkların çıkarılması demektir.

Cerrahi Yöntemler

1. Abdominal Histerektomi

Karın ön duvarına (genellikle bikini bölgesinde yatay) ya da hem alt karın hem de üst karın bölgesinden dikey bir yapılan kesi ile gerçekleştirilir. Rahmin büyük olduğu durumlarda veya tümör şüphesi varsa tercih edilir. İyileşme süresi diğer yöntemlere göre daha uzundur, daha fazla oranda yara yeri enfeksiyonu, kanama, damarlarda kan pıhtısı gelişme riski ve sinir ile doku hasarı gibi komplikasyonlar görülebilir. Genellikle, vajinal veya laparoskopik histerektomiden daha uzun hastanede kalış süresi (2-3 gün) ve iyileşme süresi (4-6 hafta) gerekmektedir.

2. Vajinal Histerektomi

Vajinal yoldan rahmin çıkarılması işlemidir. Karında kesik yoktur. Özellikle rahim sarkması olan hastalarda uygun olabilir. Mümkün olduğunda histerektomi için ilk tercih olarak önerilmektedir. Dışardan kesi yapılmadığı için iyileşme süreci daha hızlıdır. Ancak büyük rahimlerde veya pelvik yapışıklık varsa uygulanması zor olabilir.

3. V-NOTES (Vaginal Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery)

V-NOTES, vajinal doğal açıklık endoskopik cerrahi anlamına gelir. Bu yöntemde, endoskopik aletler teleskop ve ışık kaynağı vajinal yoldan yerleştirilir. Vajinal histerektominin uygulandığı her durumda uygulanabilir. Karında bir kesi olmaz.

4. Laparoskopik Histerektomi

Karında birkaç küçük kesiden kamera ve özel aletlerle girilerek yapılan kapalı ameliyattır. Daha az ağrı, kısa hastanede kalış süresi ve estetik avantajlar sağlar. Gelişmiş merkezlerde yaygın olarak uygulanmaktadır. Abdominal histerektomi ile karşılaştırıldığında, laparoskopik cerrahi daha az ağrıya neden olur, enfeksiyon riski daha düşüktür ve hastanede kalış süresi daha kısadır (1-2 gün). Normal aktivitelere daha hızlı dönülebilir. Ayrıntılı bilgi için ''Laparoskopi'' bölümüne göz atabilirsiniz.

5. Robotik Histerektomi

Robot destekli cerrahi sistemler ile yapılan ileri düzey bir laparoskopik işlemdir. Cerrah robot kollarını kontrol ederek milimetrik hareketlerle ameliyatı gerçekleştirir. Özellikle zor olgular ve kanser cerrahisinde etkinliğini artırır. Ayrıntılı bilgi için ''Jinekolojide Robotik Cerrahi'' bölümünü inceleyebilirsiniz.

Histerektomi Sonrası Süreç

Operasyon sonrası iyileşme süresi, uygulanan cerrahi yönteme ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Vajinal ve laparoskopik histerektomilerden sonra hastalar genellikle birkaç gün içinde taburcu olabilirken, abdominal yöntemlerde bu süre daha uzun olabilir. Ameliyattan sonraki ilk birkaç gün içinde ağrı hissedilebilir. Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Vajinadan birkaç hafta boyunca kanama ve akıntı olması normaldir. Kabızlık yaşanabilir, bazı hastalar mesaneyi boşaltmada geçici sorunlar yaşayabilirler. Hasta 4-6 hafta içinde tam iyileşme sağlayabilir. Cinsel yaşama ve fiziksel aktivitelere dönüş konusunda hekimin önerileri dikkate alınmalıdır. İlk 6 hafta boyunca cinsel ilişki ve tampon kullanımı önerilmez.

Histerektominin Psikolojik ve Fiziksel Etkileri 

Histerektomi sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal olarak da etkileyici bir operasyondur. Özellikle doğurganlık kaybı bazı kadınlarda yas süreci yaratabilir. Cerrahiden sonra hormonal değişiklikler yaşanabilir ve bazı hastalar menopoz belirtileri gösterebilir. Bu etkilerin yönetiminde doktor danışmanlığı ve psikolojik destek önemlidir.

Histerektomi, birçok farklı hastalığın kalıcı çözümünü sağlayabilir. Ancak her hasta için farklı bir değerlendirme yapılmalıdır. Ameliyat öncesinde tüm tedavi seçenekleri gözden geçirilmeli, hastanın yaşam tarzı, doğurganlık beklentisi ve genel sağlık durumu dikkate alınarak karar verilmelidir. Karar süreci ve sonrasındaki iyileşme süreci, deneyimli bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile yürütülmelidir.

Histerektomiden sonra rutin Kadın Hastalıkları muayenesi gerekir mi?

İyileştikten sonra rutin jinekolojik muayeneler ve genel sağlık kontrolleri için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ile görüşmeye devam edilmesi önerilmektedir. Histerektominin nedenine bağlı olarak pelvik muayenelere ve servikal kanser taramasına ihtiyaç duyulabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.