Doğurganlık ve Yaş: Üremenin Doğal Süreci ve Koruma Yolları

Kadın doğurganlığı yaşla azalır. Yumurta rezervi, yumurta kalitesi ve doğurganlık koruma yöntemleri hakkında merak ettiğiniz her şey bu yazıda açıklanmaktadır.

Doğurganlık, yaşla birlikte değişen doğal bir süreçtir. Hem erkekler hem de kadınlar ergenlik döneminden sonra üreme yetisine kavuşurlar. Ancak özellikle kadınlarda yaşla birlikte doğurganlıkta belirgin bir azalma görülür. Bu yazıda yaşa bağlı doğurganlık değişimlerini, yumurtalık rezervi kavramını ve doğurganlığın korunmasına yönelik güncel yöntemleri ele alıyoruz.

Ergenlikten Menopoza: Kadınlarda Doğurganlık Süreci

Kız çocuklarında üreme yıllarının başlangıcı, yumurtlama ve adet döneminin başlamasıyla karakterizedir. Her ay düzenli olarak bir yumurtanın olgunlaşması ve serbest bırakılması (ovülasyon) süreci, doğurganlığı mümkün kılar. Ancak yaş ilerledikçe, bu süreç düzenli olmaktan çıkar ve doğurganlık kapasitesi azalır. Genellikle menopozdan 5–10 yıl önce doğurganlık önemli ölçüde sona ermeye başlar.

Adet Döngüsü ve Yumurtlama Mekanizması

Genç kızlar genellikle ergenlik döneminin başlarında düzensiz ovülasyon nedeniyle düzensiz adet döngüleri yaşarlar; ancak genellikle birkaç sene içinde düzenli ovülasyonlar sağlanır. Bir kadının adet döngüsü genellikle 21 ila 35 gün arasında düzenli kalır. Her döngüde, hipofiz bezinden salgılanan FSH hormonu yumurtalıkları uyarır ve olgunlaşan foliküllerden bir tanesi yumurtlama ile sonuçlanır. Eğer yumurta döllenirse gebelik oluşur; döllenme olmazsa, rahim iç tabakası adet kanaması ile atılır.Aancak 30'lu yaşlarının sonlarına doğru adet döngüsünün süresi kısalır. Zaman geçtikçe ovülasyonlar aralıklı olacak, bazı aylar adet kanaması görülmeyecektir. Sonuç olarak, adet dönemleri giderek daha seyrek hale gelir ve tamamen sona erer. Bir kadın 1 tam yıl boyunca adet görmemişse, menopozda olduğu kabul edilir. 

Yumurtalık Rezervi ve Doğurganlığın Yaşla İlişkisi

Bir kız bebek doğduğunda her iki yumurtalığında toplam yaklaşık bir milyon folikül bulunur. Bu sayı ergenlik döneminde 300.000’e düşer. Üreme hayatı boyunca sadece yaklaşık 300 folikül yumurtlamaya ulaşır; diğerleri doğal bir kayıp süreci olan atrezi yoluyla yok olur. Gebelik durumu, doğum kontrol yöntemleri veya kısırlık tedavileri bu kaybı durdurmaz.

Sigaranın Etkisi

Sigara içen kadınların menopoza sigara içmeyenlere göre yaklaşık 1 yıl daha erken girdikleri gösterilmiştir. Bu durum doğurganlık kaybını hızlandırmaktadır.

Hangi Yaşta Doğurganlık Azalır?

• Doğurganlık en yüksek düzeyde 20'li yaşlarda olur.
• 30 yaşından sonra yavaş bir azalma başlar. 30 yaşında sağlıklı bir kadının yalık gebelik şansı %20'dir.
• 35 yaşından sonra doğurganlıkta daha hızlı bir düşüş görülür.
• 40 yaşında bir kadının aylık gebelik şansı %5’in altına iner.

Menopozun ortalama yaşı 51 olsa da çoğu kadın 40'lı yaşların ortalarında doğurganlık kapasitesini kaybetmeye başlar. Bu oranlar tüp bebek tedavilerinde de geçerlidir.

Yumurta Kalitesi Neden Önemlidir?

Yaşla birlikte yumurta kalitesi de azalır. En önemli değişimlerden biri, yumurtalarda genetik anormalliklerin (anöploidi) artmasıdır. Anöploid yumurtalarla döllenen embriyolar ya gebeliğin oluşmamasına ya da düşükle sonuçlanan gebeliklere yol açar. Bu yüzden ileri yaşta gebelik elde etmek daha zorlaşır ve düşük riski artar.

Yumurta Sayısındaki Azalma

Yumurtalık rezervi yaşla birlikte doğal olarak azalır. Ancak genç yaşta da bazı faktörler bu süreci hızlandırabilir:

• Sigara kullanımı
• Aile öyküsünde erken menopoz olması
• Yumurtalık cerrahisi geçmişi

Yumurtalık rezervini ölçmek için bazı testler yapılabilir. Detaylı bilgi için Yumurtalık Rezervi ve Testleri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

35 Yaş Üstü Kadınlar İçin Öneriler

Gebeliği 35 yaşından sonrasına ertelemeyi düşünen kadınlar, yumurtalık rezervlerini değerlendirmeli ve üremeye yardımcı teknikler hakkında bilgi edinmelidirler. Detaylar için Üremeye Yardımcı Teknikler yazımızı okuyabilirsiniz.

Yumurta Dondurma: Doğurganlığınızı Koruyun

Evli olmayan, gelecekte gebelik planlayan, yumurtalık rezervinde azalma saptanan ya da cerrahi/radyoterapi gibi rezervi etkileyebilecek tedaviler alacak kadınlar için yumurta dondurma işlemi önerilmektedir. Yumurta dondurma, ilerleyen yaşlarda bile gebelik şansını artıran bilimsel olarak kanıtlanmış bir yöntemdir. Ayrıntılı bilgiye Yumurta Dondurma sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

Ertelemeden Bilinçli Kararlar Alın

Doğurganlık zamanla ve çoğu zaman fark edilmeden azalır. Gelecekte anne olmayı planlayan her kadın, doğurganlık sağlığı konusunda bilgi sahibi olmalı ve gerekli adımları zamanında atmalıdır. Deneyimli ekibimiz, ileri teknolojiye sahip tüp bebek laboratuvarımız ve embriyo ve yumurta dondurma imkanlarımızla yanınızdayız. Doğurganlığınızı korumak için doğru zamanda doğru adımları atın.