Adet Düzensizliği Nedir?

Adet düzensizliği; anormal kanama, düzensiz siklus ve hormonal dengesizliklerle ortaya çıkar; nedenlerini, belirtilerini ve tanı-tedavi yöntemlerini bilmek kadın sağlığında çok önemlidir.

Adet düzensizliği, her 21-35 günde bir düzenli olarak gerçekleşmesi ve 2-7 gün arasında sürmesi gereken adet kanamasının, düzensiz aralıklarla veya anormal miktarda gerçekleşmesi durumudur. Kanamanın süresi, miktarı veya sıklığındaki değişiklikler, ya da adet dönemleri arasında görülen lekelenmeler bu durumun göstergesi olabilir.

Normal Adet Döngüsü Nasıl Olur?

Üreme çağındaki kadınlarda beyninde bulunan hipofiz bezi, folikül uyarıcı hormon (FSH) ve luteinleştirici hormon (LH) salgılayarak yumurtalıklardaki, içinde olgunlaşmamış bir yumurta bulunan folikül hücrelerini geliştirmeye başlar. Yumurtalıktan östrojen ve progesteron hormonları kana salgılanır. Bu iki hormon, döllenmiş bir yumurtanın (embryo) rahime tutunması (implantasyon) için endometriumu (rahim iç tabakası) hazırlar. Yeterli miktarda östrojen salgılandığında, hipofiz bezi büyük miktarda LH salınımı yapar ve bu da folikülün içindeki yumurtanın olgunlaşmasına ve folikülün yumurtasını serbest bırakmasına (ovülasyon) neden olur. Yumurtanın döllenmemesi ve gebelik olmaması durumunda, ovülasyondan yaklaşık yedi gün sonra hormon seviyeleri düşer ve rahim iç tabakası adet kanaması olarak vücuttan atılır.

Adet Düzensizliği Nedenleri Nelerdir?

Polipler, miyomlar, adenomyozis gibi yapısal sorunlar
Polikistik over sendromu (PCOS)
Tiroid veya hipofiz bezi hastalıkları
Diyabet, karaciğer, böbrek hastalıkları
Gebelikle ilgili durumlar (dış gebelik, düşük)
Kanama bozuklukları, pıhtılaşma sorunları
Serviks veya vajinadaki lezyonlar (iyi huylu ve kötü huylu) ve enfeksiyonlar
Endometriyal dokunun kronik enfeksiyonları (endometrit)
Endometriyumda yapışıklıklar ve rahim içi cihaz (RİA) kullanımı
Aşırı kilo değişiklikleri, yeme bozuklukları, aşırı egzersiz
Stres ve duygusal faktörler

Psikososyal Etkiler

Adet düzensizliği sadece fiziksel bir sorun değildir; kadınlarda stres, kaygı, öz güven kaybı ve sosyal hayatta geri çekilme gibi psikolojik etkiler yaratabilir. Bu etkilerin farkında olmak ve gerektiğinde psikolojik destek almak önemlidir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Adetler 7 günden uzun sürüyorsa veya çok sık (21 günden kısa) ya da çok seyrek (45 günden uzun) oluyorsa
Günlük yaşamı etkileyecek sıklıkta tampon ya da ped değiştirmek gerekiyorsa
Uykudan uyandıracak kadar kanama oluyorsa
Adet dönemlerinde halsizlik, yorgunluk hissi ve yoğunlaşan kasık ağrısı oluyorsa
Adet dönemlerinde aşırı ağrı ve halsizlik yaşanıyorsa
Menopoz sonrası herhangi bir vajinal kanama varsa
Adet düzeni bozulduysa ve altta yatan neden bilinmiyorsa

Tanı ve Testler

Tanı için pelvik ultrason, kan testleri (tiroid hormonları, prolaktin, androjenler), histeroskopi, endometrial biyopsi uygulanabilir. Hekiminiz detaylı öykü alarak uygun testleri belirler.

Pelvik ultrason pelvik yapıları görüntülemek için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanan bir prosedürdür ve radyasyon içermez. Ultrason, karından ve vajina içinden (transvajinal) uygulanır. Rahmin ve yumurtalıkların görünümünü, şekli, boyutu değerlendirilir. Herhangi bir belirgin yapısal anormalliğin varlığını daha iyi değerlendirmek ve ek olarak rahim içi anormalliklerinin (polip, myom vb.) teşhisi için salin infüzyon sonografi uygulanabilir. Bu prosedür sırasında, rahim ağzına küçük bir kateter yerleştirilir ve ardından ultrason eşliğinde steril bir solüsyon enjekte edilebilir.

Daha az sıklıkla, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) kullanılarak rahim dahil iç organların üç boyutlu görüntüsü elde edilebilir. MR, pelvik yapıları görselleştirmede genellikle BT'den daha faydalıdır ve adenomyozis şüphesi olan hastalarda özellikle yararlı olabilir.

Histeroskopi, rahmin içine ince bir teleskop benzeri, ucunda ışıklı kamera olan bir aletin yerleştirildiği ve bu sayede tüm rahim boşluğunun görsel muayenesinin yapılabildiği yararlı bir prosedürdür. Bu işlemde aynı anda hem tanı hem de tedavinin yapılabildiği, dokulardan biyopsisi alınabildiği ya da dokunun tümünün çıkarılabileceği özel aletler kullanılır. Histeroskopi genel anestezi altında veya anestezisiz olarak gerçekleştirilebilir.

Bazı durumlarda, rahim içi dokusunu (endometrium) daha ayrıntılı değerlendirmek için, endometrial doku örneklemesi, dilatasyon ve küretaj (D&C) önerilebilir; bu işlem birçok durumda histeroskopi ile aynı anda gerçekleştirilebilir. D&C ayrıca diğer yöntemlerin etkisiz olduğu kadınlarda kalıcı veya aşırı kanamanın kontrolü için de önerilebilir.

Adet Düzensizliği Tedavi Yöntemleri

Hormon tedavisi (doğum kontrol hapları, progestin, östrojen)
Levonorgestrel içeren rahim içi araçlar (RİA)
Ağır kanamalar için traneksamik asit veya ağrı kesiciler
Polip, miyom gibi yapısal sorunlarda cerrahi (histeroskopi, laparoskopi)
Endometrial ablasyon veya histerektomi (gebelik düşünmeyen hastalarda)

Unutmayın: Her hasta için en uygun tedavi yöntemi kişiye özel belirlenir ve hekimle birlikte karar verilmelidir.

Yaşam Tarzı ve Koruyucu Öneriler

Sağlıklı kiloda kalmaya özen gösterin
Düzenli ve dengeli beslenin
Yeterli uyuyun ve stresle başa çıkma yolları öğrenin
Aşırı egzersizden veya yetersiz beslenmeden kaçının

Sık Sorulan Sorular

İlaç tedavisi her zaman gerekir mi?

Hayır, bazı durumlarda sadece yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilir. Ancak bazı hormonal bozukluklarda ilaç tedavisi şarttır.

Doğum kontrol hapları adet düzenler mi?

Doğum kontrol hapları hem adet düzenleyici hem de tedavi edici amaçla kullanılabilir, ancak her hasta için uygun olmayabilir. Hekiminizle görüşmeden başlamamalısınız.

Adet düzensizliği kansere neden olur mu?

Uzun yıllar boyunca düzensiz yumurtlama ve östrojen maruziyeti rahim içi dokuda hücresel değişiklik riskini artırabilir. Bu nedenle uzun süreli düzensizliklerde mutlaka doktor kontrolü önerilir.

Adet düzensizliği ve anormal rahim kanaması, kadın sağlığında sık görülen ancak etkili tedavi yöntemleri bulunan sorunlardır. Hem fiziksel hem psikolojik yönleriyle ele alınmalı, yaşam kalitesini artırmak için erken tanı ve uygun tedavi planı yapılmalıdır.