Ergenlik Dönemi: Fiziksel, Psikolojik ve Sosyal Değişimlerin Rehberi

Ergenlik dönemi; ergen sağlığı, fiziksel değişimler, psikolojik süreçler, adet dönemi, sivilce, sosyal uyum ve aile desteği gibi önemli konuları kapsayan bir süreçtir.

Ergenlik Nedir?

Ergenlik, vücudunuzun değiştiği ve daha çok bir yetişkin gibi görünmeye başladığı dönemdir. 8-13 yaş arası başlamak normaldir ve bu dönemde beyniniz büyüme ve değişim için hormonlar salgılar.

Ergenlikte Fiziksel Değişimler

Boy uzaması, kilo artışı
Kalça genişlemesi, göğüs gelişimi
Koltuk altı ve vulva çevresinde kıllanma
Vücut kokusu değişimi
Sivilce oluşumu
Adet döngüsünün başlaması

Ergenlikte Psikolojik ve Sosyal Değişimler

Duygusal değişimlere hazırlıklı olun: Ruh hali dalgalanmaları, özgüven sorunları, arkadaş ilişkilerinde hassasiyet bu dönemde yaygındır. Bu değişimlerin normal olduğunu bilmek ve gerektiğinde güvendiğiniz bir yetişkinle veya bir sağlık profesyoneliyle paylaşmak önemlidir.

Anne ve Babalar İçin

Çocuğunuzu desteklemek için açık iletişim kurun. Onun mahremiyetine saygı gösterin ve bedenindeki değişimlerin normal olduğunu anlatın. Sorularına yargılamadan, sabırla yaklaşmak güven inşa eder.

Sağlıklı Beslenme ve Yaşam Alışkanlıkları

Artan iştah, hormonlara bağlıdır. Dengeli beslenmek, fazla şekerli ve yağlı yiyeceklerden kaçınmak, yeterli su içmek ve düzenli egzersiz yapmak hem beden sağlığını hem de cilt sağlığını korur.

Göğüs ve Sivilce Değişimleri

Göğüslerdeki değişiklikler, ergenliğin ilk işareti olabilir. Göğüsler daha yuvarlak ve dolgun hale gelir, meme uçlarının etrafındaki daha koyu alanlar (areola) şişmiş görünebilir.
Bir göğüs diğerinden biraz daha büyük görünebilir. Bazen hassas hissedebilirler. Zamanla göğüsler boyut olarak daha yakın hale gelir ancak kızların yaklaşık 1/4'ünde boyut farkları kaybolmayabilir. Tüm bunlar normaldir.

Sivilce, ciltteki aşırı aktif bezlerden kaynaklanır. Bu bezler, sebum adı verilen doğal bir yağ üretir. Ergenlik döneminde bu bezler, cildinizdeki gözenekleri tıkayabilecek ekstra sebum üretir. Sivilceler için yüzünüzü günde iki kez hafif bir temizleyici ile yıkayın. Sivilceleri sıkmaktan kaçının; gerekirse bir cilt uzmanına danışabilirsiniz.

Adet Dönemi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Vücudunuz her ay olası bir hamilelik için hazırlanır. Beyinden salgılanan hormonlar, her ay yumurtalıkların bir yumurta bırakması için sinyal gönderir. Yumurtalar fallop tüplerinden birine geçer. Aynı zamanda rahmin iç tabakası büyümeye ve kalınlaşmaya başlar. Eğer yumurta bir erkeğin sperm ile döllenmezse hamilelik gerçekleşmez. Rahim iç tabakası parçalanır ve vajina aracılığıyla vücuttan dışarı akar. Buna adet, menstrüasyon veya period denebilir. Adet dönemleri genellikle 2 ila 7 gün sürer. Normalde her 21 ila 35 günde bir tekrar eder. Başlangıçta genellikle düzenli olmayabilirler.

Adet genellikle 11-12 yaş civarında başlar ve başlangıçta düzensiz olabilir. Ped, tampon, adet kabı veya adet iç çamaşırı kullanılabilir; 4 saatte bir değiştirilmelidir. Ağrılar için hafif egzersizler, sıcak uygulamalar veya uygun ağrı kesiciler yardımcı olabilir. Şiddetli ağrı veya düzensizlik durumunda mutlaka doktora başvurun.

Ne Zaman Kadın Doğum Uzmanına Gitmelisiniz?

13-15 yaş arası ilk jinekolojik görüşme önerilir. Bu genellikle yalnızca bilgilendirici bir sohbet olur. Sorularınızı sormaktan çekinmeyin; doktorunuz sizi yargılamaz, destek olmak için vardır.

Sık Sorulan Sorular

15 yaşındayım, hala adet görmedim. Normal mi? Evet, bazen normaldir ama bir doktor görüşü almak iyi olur.
Göğüslerim eşit değil, sorun mu? Hayır, genç kızların çoğunda zamanla eşitlenir, eşitlenmezse de bu genellikle normal kabul edilir.
Sivilcelerim geçmiyor, ne yapmalıyım? Öncelikle cildinizi nazikçe temizleyin ve tahriş etmeyin. İnatçı sivilceler için bir dermatologdan destek alın.
İlk adet görüldükten sonra boy uzar mı? En büyük büyüme atağı genellikle ilk adet döneminden önce gerçekleşir ancak ilk adet döneminden sonra boy uzaması devam eder (ortalama 5-8 cm).
İlk adetimi ne zaman görebilirim? Adet görmeye ne zaman başlayacağınızı kesin olarak bilinemez. Menstrüasyon genellikle göğüslerin gelişmeye başlamasından yaklaşık 2-3 yıl sonra başlar. Türkiye’de çoğu kız çocuğu 11-12 yaşları arasında adet görmeye başlar.
Birkaç aydır adet görüyorum ama çok düzensiz, ne yapmalıyım? Bir adet dönemini kaçırabilirsiniz veya bir ay içinde iki adet dönemi yaşayabilirsiniz; bu normaldir. İlk adet döneminizden sonra vücudunuzun düzenli bir döngüye girmesi yaklaşık 1-2 yıl sürebilir.
Pedler, tamponlar, adet kapları ve adet iç çamaşırlarını ne sıklıkla değiştirmek gerekir? Pedinizi veya tamponunuzu en az her 4 saatte ya da ıslaklıktan her rahatsız olduğunuzda değiştirmelisiniz. Adet döneminizin ilk günlerinde akışınız daha yoğun olabileceği için daha sık değiştirmeniz gerekebilir. Eğer bir adet kabı kullanıyorsanız, günde en az 2-3 kez boşaltmalı, yıkamalı ve yeniden yerleştirmelisiniz. Adet iç çamaşırları gün boyunca giyilebilir. Akışa ve iç çamaşırı türüne bağlı olarak daha sık değiştirilmesi gerekebilir.
Adetlerim ağrılı geçiyor, normal mi? Hem evet hem hayır. Bazen adetlerinin başlangıcında alt karın ve bel bölgesinde kramplar (sıkışma ve ağrı) yaşanabilir. Baş ağrısı veya baş dönmesi hissedebilir; ishal yaşayanabilir. Bu durumda hafif egzersizler, karnınıza veya belinize sıcak su torbası koyulması işe yarayabilir. Eğer ağrı inatçı ise, ağrı kesici alınması gerekiyorsa hekiminizle görüşmelisiniz. Bu durum endometriozis (çikolata kisti hastalığı) ile ilişkili olabilir.
Adet dönemimle ilgili ne zaman bir jinekoloğa görünmeliyim?
- Göğüslerinizin gelişmesinden bu yana 3 yıl geçtiyse ve hiç adet görmediyseniz.
- Eğer 14 yaşında veya daha büyükseniz, hiç adet görmediyseniz ve yeme bozukluğunuz varsa, çok fazla egzersiz yapıyorsanız veya hirsutizm (aşırı tüylenme) yaşıyorsanız.
- Adet dönemleriniz her ay düzenliydi ama sonra düzensiz hale geldiyse.
- Adet dönemleriniz her 21 günde birden fazla geliyorsa ya da her 45 günde birden az geliyorsa.
- Adet dönemleriniz 90 günden fazla aralıklarla geliyorsa (bu yalnızca bir kez olsa bile).
- Adet dönemleriniz 7 günden uzun sürüyorsa.
- Adet dönemleriniz o kadar ağırsa ki pedlerinizi ya da tamponlarınızı sık sık değiştirmek zorunda kalıyorsanız (1-2 saatte birden fazla).
- Sizi normal aktivitelerinizi yapmaktan alıkoyan kötü kramplarınız varsa ve ağrı kesiciler işe yaramıyorsa.

Unutmayın

Bu dönemde bedeniniz ve duygularınız hızla değişiyor olabilir. Bu süreçte kendinize şefkat göstermek ve gerektiğinde destek aramak çok değerlidir. Aileler ve uzmanlar, sizin sağlıklı büyümeniz için yanınızda.